Sa’ayaw i, mangalay kako a mitengil titaanan, masamaanay kako a tamdaw sa kiso? Kara’iwilay iri haliacangay?

O kara’iwilay ato karaacangay haw i, o harateng no tamdaw. Onini a harateng i, o cecay no pasapinang to caayay ka lecad a ’orip ato wayway ato pinangan no tamdaw. Matiya o kasasiroma no to’eman ato taengad. Itini kita a mafana’, o mamasamaan ko ’orip nonini a tamdaw ano mato’as, o mamasamaan ko sepoc no tayal ningra. Itini i harateng ningra ko pi’arawan ato piditekan ita to tayal. O roma sato, o sakamatira no harateng no cecay a tamdaw haw i, latek nani mamang pakayni i pikiw^iko no ina ato mama, ano eca, pakayni i pinangan no niyaro’. O roma sato, o masamaanay a idang ko tihi ningra, ato itini i nipicodad ningra a masapinang ko matiniay a hareteng. Matiniay a harateng, matiya o misolotay to faloco’ no tamdaw, pasacowa ko malolalan no miso, pasa’amis iri pasaetip, mato saanay ko matiniay i faloco’. Saka o sasafaloco’en no mita ko matiniay a harateng. Tinako, ira ko tatosaay a micodaday, malecad caay ka nga’ay ko nisekingan. O ma’iwilay ko harateng a tamdaw i, sowal sa, “ Aya! O hatiraay to ko fana’ ako. ” saan.

O maacangay ko harateng i, sowal sa, “ Aya! O nikacaay ka edeng no lalok ako konini, ano malalok a misa’icel i, o mamafilo kona seking. ” saan.

Saka tosa a tinako, pakayniay no maomahay. Miso’ayaw to mama’orad to i kacanglahan a palapatan.

O ma’ iwilay ko harateng i, sowal sa, “ Aya! O mamalahol ko lamit no pinaloma, latek caay ka nga’ay ko litod nonini a mihecaan.” saan.

O maacangay ko harateng i, sowal sa, “ Hai, fangcal a ma’orad, o sapananom, o sakaromahad no kalopinaloma konini a ’orad. ” saan.

Ira ko sowal no cecay o citanenga a tamdaw, sowal sa, “ Ano masomad ko harateng iso i, masomad ko pinangan iso, masomad ko ’orip iso. Orasaka, ano mangalay a masomad ko ’orip, somaden ko harateng.

Parikor to sowal, kita o wawa no Pangcah, aka ka rarima, acangen ko hareteng, salipahaken ko faloco’, aka ka pidah, sa fa’ina’inayen ko harateng. Ano maacangay ko harateng ita haw i, o sakaci’icel no faloco’ ato sakalemed no kalodemak ato tayal ita to romi’ami’ad.

悲觀與樂觀是人的一種思維也是一種信念，決定我們做事的方法與處世的態度，其觀念的形成受父母的影響、從小生活的環境、家庭的社會地位、所受的教育，都有著很大的關係。

兩個學生考試成績不佳，悲觀的學生認為自己不夠聰明，再怎麼努力也沒辦法考好。樂觀的學生檢討自己沒有充分準備，只要努力下次一定考好。兩個農夫面對即將到來的春雨。悲觀的農夫認為農作物的收成會受影響。樂觀的農夫則認為農作物得以澆灌。兩個工人擁有偏遠的荒地，悲觀的工人說：我只能用來修一座墳場，別無選擇。樂觀的工人說：我要將它種滿綠樹花草，供人休憩。

 

但是這種思維只要我們自已願意改變，凡事朝積極正面的方面去思考，不但可以讓自已有樂觀的個性，與這種思維的人相處也會帶給人鼓勵和正向的觀念，也會因自已有這種個性卻會帶來許多機會。

所以，要當現代的原住民青年，就要樂觀積極、知足常樂、正面思考、勇敢面對、它不但是有感染性的，願大家都能成為一個積極樂觀的人。